یکی از اتفاقات ویژه سی و دومین جشنواره بینالمللی فیلم کوتاه تهران، سپردن جلسات نقد و بررسی آثار به دست انجمن تخصصی آن بخش است. به عنوان مثال انجمن تهیه کنندگان سینمای مستند، متولی برگزاری سلسه جلسات نقد و بررسی فیلمهای مستند، بخش ملی ایران است که هر روز راس ساعت ۱۵ و ۴۵ دقیقه در سالن شماره ۲ پردیس چهارسو برگزار خواهد شد. در اولین نشست این برنامه، مازیار فکری ارشاد (منتقد)، علیرضا حسینی (دبیر انجمن تهیهکنندگان سینمای مستند ایران) و سعید رشتیان ( رئیس هیات مدیره انجمن تهیهکنندگان مستند) به نقد و بررسی چهار فیلم مستند معبر (پیام پارسافر)، بخشش مریم (مهدی شعبانی)، چهار دقیقه سکوت (امیرعلی میردریکوند) و مردها برابرترند (رضا غلامی مطلق) پرداختند.
مستند معبر؛ یک طراحی و ایده پردازی مناسب
پیام پارسافر، کارگردان مستند «معبر»، به عنوان اولین فیلم اکران شده در جشنواره، اظهار داشت: «ایده اصلی این فیلم حرکت نمادین زوار در روز اربعین به سمت کربلا بود. پس از سفارش موضوع توسط مرکز منطقه آزاد اروند و انجمن سینمای جوان، ایده ساخت فیلمی بدون استفاده از نریشن و موسیقی و با تکیه بریک فرم روایی خاص به ذهنم خطور کرد.»
سعید رشتیان به عنوان منتقد به کارگردان فیلم تبریک گفت و عنوان داشت: «تصور ابتدایی من از دیدن این فیلم، اثری مثل باقی فیلم هایی با این مضمون بود. اما در ادامه، روایتی را در این فیلم مستند شاهد بودم که در بسیاری از آثار مستند از دیدن آن محروم هستیم.»
رشتیان در یک اظهار نظر کلی ابراز داشت: «خوشحالم که دوستان جوان در سینمای مستند این قدر موفق عمل کردهاند. مستند معبر یک فیلم خوشساخت با ایده و طراحی اجرایی خوب بود. از سوی دیگر آنچه مشخص است سازنده فیلم آشنایی و پژوهش خوبی در خصوص ایده مورد نظر داشته است.»
علیرضا حسینی نیز از تحقیق میدانی خوب فیلم و نبودن یک دوربین بلاتکلیف سخن گفت و اضافه کرد: «مستند معبر یک گزارش مستندِ صرف نبود. علاوه بر اینکه زیبایی شناسی خوبی را در این مستند شاهد بودیم.»
مازیار فکری ارشاد؛ کارشناس- مجری این نشست به لحاظ خوش ساختی، پژوهش و تکنیک فیلم را موفق ذکر کرد و گفت: «با همه این تفاسیر به نظرم فیلم از یک دوپارگی در لحن و موضوع برخوردار بود. گویی با دو موضوع مواجهیم که با هریک می توان یک فیلم مستند ساخت.»
پارسافر در این خصوص پاسخ داد: «در دو وضعیت فیلم را روایت کردم. زیرا گمان می کنم تِم اصلی فیلم گذشتن آدم ها از منطقه ای بوده که صرفا از کنار آن عبور می کنیم بدون اینکه بدانیم در روزگاری نه چندان دور کربلایی در آن اتفاق افتاده است. کنار هم قرار گرفتن یک کربلای اساطیری و یک کربلای فراموش شده؛ انتقال مفهومی است که با یک کار فرمی چندان آسان نیست.»
**بخششِ مریم: مستندی پُرتعلیق و تاثیرگذار درباره قصاص
مهدی شعبانی مستند بخشش مریم را با استفاده از یک داستان واقعی ساخته است: «گذشت مادری در پای چوبه دار که پسرش را در سال ۸۶ در یک نزاع خیابانی از دست میدهد، قصه این فیلم است. این مستند با هدف ترویج فرهنگ بخشش ساخته شد. پس از پخش این فیلم از شبکه مستند، دو خانواده اعلام کردند از قاتل فرزندشان گذشتهاند. تا اینجای کار یعنی به آنچه خواستم رسیده ام»
رشتیان، درباره این مستند گفت: «ایجاد فضای تعلیق در این فیلم تا دقیقه آخر، از نکات مثبت این مستند است. عمده متریال این فیلم نیز استفاده از آرشیو و مصاحبه هایی با خانواده مقتول است.»
حسینی نیز با اشاره به روایت خوب این مستند، بر ویژگی تعلیق به عنوان یکی از نقات قوت فیلم نام برد و گفت: «به هر روی هدف فیلم با تمرکز بر درونمایه بخشش به خوبی حاصل شده است و از این جهت میتوان گفت بخشش مریم یک مستند تاثیرگذار است.»
فکری ارشاد در ادامه اظهار داشت: «اطلاعات به صورت کامل در این فیلم ارائه نمیشود. به گونهای که بیننده از انگیزه قتل و ماجرای آن با خبر نمی شود. ضمن اینکه عمده اطلاعات از خانواده مقتول گرفته میشد در حالی که بهتر بود فرد دیگری نیز داستان را از یک زاویه دید متفاوت روایت میکرد.»
**چهار دقیقه سکوت: ایجاد توازن بین محتوا و ساختار
نقد و بررسی این فیلم بدون حضور کارگردان آن، امیرعلی میردریکوند، صورت گرفت.
رشتیان درباره مستند چهار دقیقه سکوت، اظهار داشت: «امتیاز فیلم حرکت خوب دوربین است. یک مرکز فرهنگی که تعطیل است با حرکت دوربین و ایستادن آن روی تابلوی «سینما به فروش می رسد» در یک مستند ۳ دقیقه ای به نمایش گذاشته می شود.»
حسینی نیز در خصوص این فیلم اظهار داشت: «فیلمی مختصر و مفید که با حرکت مناسب دوربین توانسته تاثیرگذار باشد.»
فکری ارشاد نیز با نگاهی به استفاده مناسب از زمان در این مستند، یادآور شد: «بازی فرمی مناسب حاصل تسلط تکنیکی خوب سازنده اثر است. در چهار دقیقه سکوت دیالوگ به صورت عامدانه حذف شده است و حرکتهای دوربین تعریف درستی پیدا میکنند.»
مردها برابرترند: طنزی سیاه با یک پایان بندی به یاد ماندنی
این مستند نیز بدون حضور رضا غلامی مطلق سازنده اثر نقد و بررسی شد. رشتیان با بیان اینکه چیدمان خوب فیلم در نهایت هدف مورد نظر فیلمساز را حاصل کرده است، اظهار داشت: « فیلم داستان مردان چندهمسره را با نگاهی نقادانه روایت میکند. اساس این مستند بر مبنای مصاحبه با سوژهها پی ریزی شده است. روایت همراه با طنز فیلم به اضافه چیدمان درستِ سوال و جوابها از ویژگیهای مثبت فیلم است.»
حسینی با اشاره به اینکه به لحاظ تکنیکی قابهای خوبی را در این مستند شاهد هستیم، اضافه کرد: « فیلم از زیبایی شناسی خوبی برخوردار است. همچنین شروع و پایان بندی فکر شده و وجود لحن مبتنی بر یک طنز سیاه، این مستند را به اثری قابل توجه تبدیل میکند.»
فکری ارشاد نیز به چالش کشیده شدن جامعه مردسالار را از ویژگیهای این فیلم میداند. رشتیان نیز تاکید میکند: « کارگردان اثر تلاش کرده تا گوشهای از جامعه را نشان دهد. همان بخشی که وجود آن در میان جامعه متجدد امروزی متصور نیست.»
طی ایام برگزاری جشنواره از ۲۰ تا ۲۶ آبان ماه، سالن شماره دو پردیس چهارسو راس ساعت ۱۵ و ۴۵ به نقد و بررسی فیلم های بخش مستند مسابقه ملی می پردازد. همچنین نقد و بررسی فیلم های داستانی و تجربی بخش مسابقه از دیگر برنامه های سی و دومین جشنواره فیلم کوتاه تهران است.